Choroba Hashimoto
Tagi publikacji: Hashimoto, tarczyca, niedoczynność tarczycy, bradykardia
Choroba Hashimoto to autoimmunologiczne, przewlekłe zapalenie tarczycy, zwane również zapaleniem limfocytowym. Jest najczęściej występującym typem zapalenia tego gruczołu i stanowi również najczęstszą przyczynę niedoczynności tarczycy. Dotyczy głównie kobiet między 30 a 50 rokiem życia, choć może pojawić się w każdym wieku. Wyróżnia się 2 postaci kliniczne choroby: postać zanikową i z obecnością wola. Autoimmunologiczny charakter zapalenia limfocytowego potwierdza jednoczesne występowanie innych schorzeń o podobnej etiopatogenezie, takich jak cukrzyca typu I, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń układowy.
Przyczyny
Rozwój choroby zależy od:
- predyspozycji genetycznej - związek z obecnością antygenów HLA B8, DR3 i DR5
- czynników środowiskowych - infekcje wirusowe, stres, nadmiar lub niedobór jodu w diecie
Ponadto, kluczową rolę w patogenezie choroby odgrywa efekt cytotoksyczny, który jest zależny od reakcji typu komórkowego i cytokin działających miejscowo. Limfocyty T, naciekające tarczycę, powodują jej destrukcję, aktywują limfocyty B do przejścia w plazmocyty i produkcji przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-TG).
Objawy:
W części przypadków choroba ma przebieg asymptomatyczny (niemy), aż do momentu rozwinięcia się objawów niedoczynności tarczycy, wśród których wyróżniamy:
- suchą, pogrubiałą, łuszczącą się skórę o zabarwieniu sinawym lub żółtawym
- obrzęk podskórny (tzw. obrzęk śluzowaty), który powoduje pogrubienie rysów twarzy
- charakterystyczny obrzęk powiek i rąk
- włosy łamliwe, suche, przerzedzone
- zmniejszona tolerancja wysiłku
- przyrost masy ciała
- bradykardia
- nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia wentylacji spowodowane przez wole i duży język
- osłabienie mięśni
- zaparcia
- zaburzenia wchłaniania
- senność
- brak zainteresowania otoczeniem, depresja
- zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, poronienia
Przebieg asymptomatyczny jest charakterystyczny dla postaci zanikowej i występuje głównie u kobiet w starszych grupach wiekowych. Schorzenie może się także ujawnić jako pojedynczy guzek lub wole wieloguzkowe. Klasyczna postać zapalenia limfocytarnego manifestuje się obecnością:
- twardego wola, które kształtem przypomina motyla
- uczucia ucisku i przeszkody na szyi
- zaburzeń połykania
- chrypki
W początkowej fazie, z powodu destrukcji miąższu gruczołu tarczowego i nagłego uwolnienia zgromadzonych w nim hormonów, choroba może przyjąć postać nadczynności, określanej mianem hashitoxicosis. Jest to jednak stan przemijający, który przechodzi następnie w pełnoobjawową niedoczynność tarczycy.
Rozpoznanie
Diagnostyka choroby Hashimoto opiera się na obrazie klinicznym oraz badaniach laboratoryjnych i obrazowych. W rozpoznaniu schorzenia ważną rolę odgrywa wykrycie zwiększonego miana przeciwciał anty-TPO lub anty-TG. Występuje też zwiększone stężenie TSH w surowicy (zmniejszone w fazie nadczynności) oraz zmniejszone stężenie tyroksyny (FT4). W badaniu ultrasonograficznym stwierdza się niejednorodność i wyraźną hipoechogeniczność miąższu gruczołu tarczowego. O rozpoznaniu zapalenia limfocytowego decyduje zwiększone stężenie przeciwciał anty-TPO lub anty-TG u osoby z wolem lub niedoczynnością tarczycy. U pacjentów, u których przeciwciała przeciwtarczycowe nie są obecne, konieczne jest wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoingłowej. Potwierdza ona rozpoznanie i zarazem jest pomocna w wykluczeniu chłoniaka tarczycy lub raka brodawkowatego, szczególnie w obecności guzka.
Leczenie
Jeśli choroba zastanie wykryta w fazie niedoczynności (hipotyreozy), leczenie polega na codziennym przyjmowaniu L-tyroksyny w dawkach dobranych indywidualnie dla każdego pacjenta. W fazie nadczynności wystarczające jest podawanie β-blokerów, głównie propranololu. Leczenie chirurgiczne zarezerwowane jest dla chorych z dużym wolem i objawami uciskowymi lub kiedy istnieją obawy współwystępowania raka tarczycy.