Choroba Gravesa - Basedowa

Choroba Gravesa - Basedowa jest to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, które stanowi przyczynę 60-90% wszystkich przypadków nadczynności tarczycy. Najczęściej pojawia się między 30 a 50 rokiem życia i 5 razy częściej dotyka kobiet. Może rozpocząć się w każdym wieku, jednak zdecydowanie częściej pojawia się u dorosłych niż u dzieci.

Przyczyny

W etiopatogenezie choroby Gravesa - Basedowa znaczącą rolę odgrywają 3 czynniki:

• genetyczny - przemawia za tym rodzinna predyspozycja do tego schorzenia oraz częste występowanie dodatnich przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi TSH u krewnych osób chorych. Występuje również dodatnia korelacja z obecnością antygenów HLA DR₃ i B8
• środowiskowy - stres, infekcje wirusowe, uraz, nadmierna podaż jodu, palenie papierosów
• autoimmunologiczny - w schorzeniu tym obecny jest defekt supresorowych limfocytów T, który sprzyja pobudzeniu limfocytów T pomocniczych, a to z kolei ułatwia przekształcanie się limfocytów B w komórki plazmatyczne i zwiększa produkcję przeciwciał przeciwko receptorowi TSH. Stymuluje to powstawanie wola i prowadzi do zwiększonej sekrecji hormonów tarczycy.

Objawy

Do charakterystycznych objawów choroby Gravesa - Basedowa należą:

• wole
• oftalmopatia - zwana inaczej wytrzeszczem, który może być łagodny lub złośliwy. Przyczyną oftalmopatii tarczycowej jest zwiększenie objętości mięśni zewnętrznych gałek ocznych oraz tkanki tłuszczowej oczodołu w wyniku nacieczenia przez mukopolisacharydy.
• akropachia - polega na pogrubieniu dystalnych paliczków palców rąk i nóg, co jest wynikiem rozrostu tkanki łącznej i nagromadzenia glikozaminoglikanów.
• dermopatia - inaczej obrzęk przedgoleniowy, wynika z nagromadzenia glikozaminoglikanów, co powoduje ucisk i zamknięcie małych naczyń limfatycznych, zwolnienie przepływu krwi oraz odkładanie się mucyny. Konsekwencją tego jest pogrubienie skóry i obrzęk.

W przebiegu choroby Gravesa - Basedowa oprócz symptomów charakterystycznych dla tego schorzenia, stwierdza się zazwyczaj objawy nadczynności tarczycy, do których zaliczamy:

• ciepłą, wilgotną skóra
• cienkie i miękkie włosy
• łamliwe paznokcie
• kołatanie serca
• osłabienie siły mięśniowej
• drażliwość, płaczliwość, zmiany nastroju
• drżenie rąk
• wzrost ilości wypróżnień
• utratę masy ciała przy zachowanym lub nadmiernym apetycie
• wzmożone pragnienie
• stolce tłuszczowe
• zaburzenia wchłaniania
• duszność
• osłabienie potencji u mężczyzn
• zaburzenia miesiączkowania u kobiet

Rozpoznanie

Rozpoznanie choroby opiera się na obrazie klinicznym i powinno być potwierdzone badaniami obrazowymi oraz hormonalnymi, takimi jak TSH i hormony tarczycy FT₄ i FT₃. Warto wspomnieć, że choroba Gravesa - Basedowa może przebiegać jako jawna lub subkliniczna (skąpoobjawowa) pierwotna nadczynność tarczycy. W pierwszej sytuacji, u pacjentów obserwuje się wzrost stężeń hormonów tarczycy FT₄ i FT₃ oraz obniżenie stężenia TSH. Z kolei, w przebiegu subklinicznej nadczynności tarczycy, w większości przypadków, dochodzi jedynie do obniżenia poziomu TSH przy prawidłowych wartościach FT₃ i FT₄. U ponad 90% pacjentów stwierdza się obecność dodatnich przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi TSH. USG najczęściej wykazuje powiększenie tarczycy oraz hipoechogeniczność miąższu gruczołu. W przypadkach wątpliwych, zwłaszcza przy współistniejących zmianach guzkowych, do prawidłowego rozpoznania schorzenia niezbędne jest wykonanie scyntygrafii tarczycy. Ponadto, z pozostałych procedur obrazowych wykorzystuje się również tomografię komputerową oczodołów, w celu oceny tkanek miękkich oczodołu, jego ścian kostnych, a także pogrubienia zewnętrznych mięśni gałki ocznej. Gdy tarczyca jest znacznie powiększona, tak, że dolne bieguny jej płatów sięgają poniżej szyjnego wcięcia mostka, cennym uzupełnieniem diagnostyki jest rtg klatki piersiowej z górnym śródpiersiem.

Leczenie

Leczenie nadczynności tarczycy w przebiegu choroby Gravesa - Basedowa ma na celu uzyskanie klinicznej i biochemicznej eutyreozy, czyli prawidłowego stężenia hormonów tarczycy w surowicy krwi. Stosuje się następujące metody:

• farmakoterapia - pacjentowi podaje się tyreostatyki - leki hamujące syntezę hormonów tarczycy, np. tiamazol, propylotiouracyl
• leczenie chirurgiczne
• leczenie za pomocą izotopów promieniotwórczych, najczęściej jodem radioaktywnym ¹³¹I