Rak prostaty

Rak prostaty to nowotwór złośliwy gruczołu krokowego. W większości przypadków jest to gruczolakorak, który najczęściej rozwija się na obwodzie tego narządu, głównie w jego tylnej części. Ze względu na swoją lokalizację może być łatwo wykryty badaniem per rectum.

Przyczyny i epidemiologia

Rak prostaty dotyczy głównie u osób po 50 r.ż. i częstość jego występowania rośnie wraz z wiekiem. Zaledwie 0,07% zachorowań występuje poniżej 45 r.ż. Jest jednym z najczęściej rozwijających się nowotworów wśród mężczyzn w Polsce. W 2008 roku został rozpoznany u 8628 pacjentów i zanotowano 3900 zgonów z jego powodu. Zapadalność na ten nowotwór jest odmienna w różnych regionach świata. Największe współczynniki zachorowalności rejestruje się w Australii i krajach Europy Północnej, zaś najmniejsze w państwach Azji południowo-wschodniej.

Do głównych czynników ryzyka raka gruczołu krokowego należą:

• wiek
• pochodzenie etniczne- najczęściej chorują przedstawiciele rasy czarnej a najrzadziej osoby należące do rasy żółtej.
• występowanie rodzinne – udowodniono, że ryzyko wystąpienia tego nowotworu zwiększa się wraz ze wzrostem liczby krewnych z rakiem gruczołu krokowego. Niebezpieczeństwo jego rozwoju rośnie dwukrotnie w przypadku, gdy choroba wystąpiła u krewnego I stopnia, natomiast jeśli nowotwór stwierdzono u większej liczby krewnych I stopnia jego ryzyko jest aż jedenaście razy większe.
• obecność wewnątrznabłonkowej neoplazji sterczowej
• dieta – głównie bogata w tłuszcze nasycone, cholesterol a uboga w witaminy E i D oraz selen.
• uwarunkowania hormonalne – zasadniczą rolę odgrywają tu androgeny, które pobudzają nabłonek gruczołowy do złośliwej metaplazji.

Objawy

Przez wiele lat rak prostaty przebiega w sposób bezobjawowy. W miarę upływu czasu, w wyniku powiększania się masy guza pojawiają się objawy sugerujące łagodny rozrost gruczołu krokowego. W początkowej fazie choroby występuje częstomocz, utrudnione oddawanie moczu, nawracające zapalenie pęcherza moczowego, uczucie niepełnego wypróżnienia pęcherza po mikcji, słaby strumień moczu. Potem pojawia się krwiomocz, mogą również wystąpić problemy z wypróżnianiem, krwawienia z odbytnicy oraz niewydolność nerek. Niekiedy jedynym objawem nowotworu są bóle kości spowodowane obecnością przerzutów.

Rozpoznanie

W diagnostyce raka stercza wykorzystujemy badanie per rectum przy pomocy, którego można wykryć już wczesne zmiany nowotworowe. Dużą rolę odgrywa także ocena stężenia PSA ( ang. Prostate- specific antigen), będącego specyficznym antygenem dla tego nowotworu. U zdrowych mężczyzn norma wynosi od 0 do 4,0 ng/ml. Warto wspomnieć, że wzrost stężenia PSA może wystąpić również w innych jednostkach chorobowych na przykład w zapaleniu gruczołu krokowego. Należy więc pamiętać, że podwyższona wartość tego antygenu w surowicy nie jest jednoznaczna z wykryciem raka prostaty, ale stanowi wskazanie do przeprowadzenia dalszej diagnostyki. Przy podejrzeniu nowotworu wykorzystywana jest także transrektalna ultrasonografia, podczas której istnieje możliwość wykonania biopsji gruczołu krokowego w celu oceny histopatologicznej. Histologiczna złośliwość oceniana jest według skali Gleasona, w której wyróżnia się 5 stopni. Stopień 1 oznacza raka bardzo dobrze zróżnicowanego, natomiast stopień 5 określa raki niskozróżnicowane.

Leczenie

Leczenie tego nowotworu zależy od stopnia zaawansowania, wieku pacjenta i chorób współistniejących. Stosowane są zabiegi operacyjne, polegające na całkowitym usunięciu gruczołu krokowego z pęcherzykami nasiennymi i zespoleniu pęcherza moczowego z cewką moczową. Do wyboru jest również radioterapia wykorzystywana u pacjentów, u których istnieją przeciwwskazania do przeprowadzenia leczenia chirurgicznego. Gdy mamy do czynienia z zaawansowaną chorobą nowotworową z przerzutami do narządów odległych leczeniem z wyboru jest hormonoterapia, polegająca na zmniejszeniu stężenia testosteronu w surowicy krwi. Terapię hormonami stosuje się również u pacjentów, którzy nie wyrazili zgody na operację lub naświetlania. W przypadku wystąpienia przerzutów do kości stosowane jest leczenie paliatywne. W tym celu wykorzystuje się cytostatyki, radioterapię oraz radiofarmaceutyki, do których należą izotopy strontu-89 i samaru-153. Leczenie to ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz poprawę jakości życia pacjentów.

Rokowanie

Rak prostaty wcześnie wykryty jest wyleczalny. Nowotwór ten zazwyczaj rozwija się bardzo powoli, co w znacznym stopniu wpływa na rokowanie. Złe prognozy występują u pacjentów, z wysokim wskaźnikiem Gleasona oraz u mężczyzn, u których nowotwór pojawił się poniżej 60 r.ż.