Migotanie przedsionków

Migotanie przedsionków (AF) jest najczęstszym zaburzeniem rytmu serca, cechującym się szybką (350-700/min) nieskoordynowaną aktywacją przedsionków, która prowadzi do zaburzeń ich efektywnych hemodynamicznie skurczów. Często towarzyszy temu niemiarowy rytm komór. Przy tak szybkich i nieefektywnych skurczach, przedsionki pompują mniej krwi do komór serca, co zwykle objawia się spadkiem pojemności minutowej, czyli objętości krwi tłoczonej przez serce w ciągu jednej minuty. Migotanie przedsionków dzielimy na:

• napadowe - trwa z reguły do 48 godzin, występuje sporadycznie i samoistnie ustępuje a rytm serca powraca do normy.
• przetrwałe - trwa powyżej 7 dni i nie ustępuje samoistnie, wymaga leczenia farmakologicznego lub kardiowersji. Może być konsekwencją nawracających epizodów napadowego AF lub pierwszą kliniczną manifestacją arytmii.
• utrwalone - zwykle długotrwałe, nie udaje się przywrócić prawidłowego rytmu serca

Przyczyny

Przyczyny migotania przedsionków dzieli się na:

a) sercowe

• nadciśnienie tętnicze
• nabyte wady zastawkowe (głównie wady zastawki mitralnej)
• wrodzone wady serca
• choroba niedokrwienna serca
• kardiomiopatia roztrzeniowa
• zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego
• zespół chorego węzła zatokowego
• przebyte operacje serca
• niewydolność serca

b) pozasercowe

• nadczynność tarczycy
• choroby płuc
• guz chromochłonny
• cukrzyca
• otyłość
• przewlekła choroba nerek
• ostre zakażenie
• znieczulenie ogólne
• leki np. β₂- mimetyki
• zatorowość płucna

Pacjenci zwykle skarżą się na:

• kołatania serca
• napadowe poty
• zmniejszenie tolerancji wysiłku
• osłabienie
• bóle lub zawroty głowy
• duszność
• bóle w klatce piersiowej
• uczucie lęku

Ponadto w badaniu przedmiotowym stwierdza się następujące odchylenia:

• niemiarowa czynność serca (niemiarowość zupełna)
• niemiarowe tętno
• ubytek tętna

Rozpoznanie migotania przedsionków opiera się głównie na badaniu EKG, w którym nie ma załamków P, pojawia się fala migotania - fala f i rytm komór jest niemiarowy (nierówne odstępy między załamkami R). W sytuacji, gdy AF występuje rzadko i trwa krótko, potrzebny jest długotrwały zapis. W tym celu wykonuje się np. EKG metodą Holtera. Ważne jest również wykrycie przyczyny migotania przedsionków. Niezbędne jest więc wykonanie innych dodatkowych badań, takich jak pomiar ciśnienia tętniczego, echokardiografia, rtg klatki piersiowej czy badania krwi. W przypadku podejrzenia choroby niedokrwiennej serca należy rozważyć elektrokardiograficzną próbę wysiłkową.

Migotanie przedsionków wymaga odpowiedniego zabezpieczenia i terapii, która w każdym przypadku powinna być rozpatrywana indywidualnie. Pierwszym krokiem jest odnalezienie i leczenie bezpośredniej przyczyny AF, dopiero potem wybierana jest strategia leczenia samej arytmii. Przywrócenie prawidłowego rytmu serca można osiągnąć lekami antyarytmicznymi, kardiowersją elektryczną lub farmakologiczną, a w niektórych przypadkach ablacją. Gdy migotanie przedsionków występuje rzadko (raz na miesiąc/rok) można zlecić pacjentowi przyjęcie tzw. "tabletki podręcznej". Chory stosuje ją, jak tylko poczuje, że wystąpiło AF. U osób cierpiących na postać utrwaloną migotania przedsionków leczenie polega na utrzymaniu częstości pracy komór w przedziale 70-90/min w spoczynku i <120/min podczas wysiłku. W przypadku, gdy praca komór jest zbyt wolna, należy rozważyć wszczepienie rozrusznika serca. Warto zaznaczyć, że najbardziej niebezpieczna jest forma napadowego AF, ponieważ jej konsekwencją może być udar mózgu. W migoczących przedsionkach tworzą się skrzepliny, które w trakcie powrotu prawidłowego rytmu zatokowego, mogą się oderwać i wraz z prądem krwi popłynąć do mózgu, a następnie zamknąć naczynie mózgowe. Z tego względu pacjenci z napadowym migotaniem przedsionków często są leczeni przeciwzakrzepowo.