Niewydolność serca

Niewydolność serca definiowana jest jako stan, w którym serce nie jest zdolne do tłoczenia odpowiedniej ilości krwi, co prowadzi do zmniejszenia pojemności minutowej i nie wystarcza do pokrycia aktualnych potrzeb metabolicznych organizmu. Niewydolność serca dzielimy na:

• ostrą i przewlekłą
• skurczową i rozkurczową
• lewokomorową i prawokomorową

Przyczyny

Do przyczyn niewydolności serca zalicza się:

• choroba niedokrwienna serca
• nadciśnienie tętnicze
• wady zastawek serca
• przebyty zawał serca
• kardiomiopatia rostrzeniowa i przerostowa
• cukrzyca
• zaciskające zapalenie osierdzia
• migotanie przedsionków
• zapalenie mięśnia sercowego (np. pogrypowe)
• zaawansowana marskość wątroby

Objawy

W niewydolności lewokomorowej pacjenci zgłaszają następujące objawy:

• duszność - w spoczynku lub podczas wysiłku albo napadowa duszność nocna
• kaszel - zwykle suchy, niekiedy z odksztuszaniem różowo podbarwionej plwociny (zazwyczaj w obrzęku płuc)

Ponadto, w badaniu podmiotowym stwierdza się:

• trzeszczenia i rzężenia - typowo nad podstawami płuc
• świsty i furczenia - związane są z obrzękiem błony śluzowej oskrzeli

Niewydolność prawokomorowa manifestuje się obecnością:

• obrzęków, zlokalizowanych w najniżej położonych partiach ciała ( najczęściej stopy i okolice kostek a u chorych leżących okolica lędźwiowo - krzyżowa)
• ból lub dyskomfort w jamie brzusznej z powodu powiększenia wątroby
• nykturia, czyli częste oddawanie moczu w nocy
• brak łaknienia
• nudności
• zaparcia

Z kolei, w badaniu fizykalnym obserwuje się:

• płyn w jamie opłucnej i jamie brzusznej
• powiększenie i tkliwość wątroby w badaniu palpacyjnym
• żółtaczkę niewielkiego stopnia
• nadmierne wypełnienie żył szyjnych
• objaw Kussmaula, który polega na wzroście ciśnienia żylnego w żyłach szyjnych w czasie wdechu

Do klasyfikacji ciężkości objawów niewydolności serca służy skala NYHA (New York Heart Association), stworzona przez Nowojorskie Towarzystwo Kardiologiczne.

Rozpoznanie

Diagnostyka niewydolności serca opiera się zarówno na badaniu podmiotowym jak i przedmiotowym chorego, a także na wykonaniu badań dodatkowych. Lekarz analizuje historię choroby pacjenta, zwracając uwagę na aktualne schorzenia, styl życia oraz występowanie chorób w rodzinie. Następnie bada poszczególne narządy pod kątem obecności symptomów charakterystycznych dla opisywanej jednostki chorobowej. W celu potwierdzenia diagnozy, lekarz może zlecić następujące badania dodatkowe:

• EKG
• badania laboratoryjne - morfologia krwi obwodowej, jonogram, aktywność aminotransferaz i LDH (dehydrogenaza mleczanowa), stężenie bilirubiny i kreatyniny.
• echokardiografię
• próbę wysiłkową
• cewnikowanie serca
• koronarografię

Leczenie

Leczenie niewydolności serca ma na celu zwolnienie tempa rozwoju choroby, złagodzenie jej objawów oraz wydłużenie życia pacjentów i poprawę jego jakości. Należy tutaj podkreślić, że terapia tego schorzenia wymaga ścisłej współpracy chorego z lekarzem. Wyróżnia się 3 główne elementy leczenia niewydolności serca:

• zmiana stylu życia
• leczenie objawowe
• leczenie przyczynowe

Zmiana nawyków życiowych dotyczy zarówno diety jak i aktywności ruchowej. Trzeba także wystrzegać się palenia papierosów oraz spożywania alkoholu. Osoby z niewydolnością serca powinny ograniczyć spożycie tłuszczów, pokarmów zawierających dużo cholesterolu i soli, która zatrzymuje wodę w organizmie. Należy również w miarę możliwości zmniejszyć nadwagę, co z pewnością złagodzi objawy towarzyszące temu schorzeniu. Farmakologiczne leczenie niewydolności serca polega przede wszystkim na systematycznym stosowaniu przepisanych preparatów oraz uzbrojeniu się w cierpliwość, ponieważ na efekty pojawiają się czasem dopiero po upływie kilku tygodni. Stosuje się następujące grupy leków:

• inhibitory konwertazy angiotensyny (IKA)
• β - blokery
• diuretyki (leki moczopędne)
• glikozydy naparstnicy
• blokery receptora angiotensyny - sartany

Gdy można zniwelować przyczynę niewydolności serca np. w przypadku zwężenia zastawki lub jej niedomykalności, stosuje się leczenie operacyjne. Tego typu terapię można też zastosować w przypadku, gdy przyczyną schorzenia jest niedokrwienie serca spowodowane zwężeniem tętnicy wieńcowej. Zdarza się również tak, że w żaden sposób nie udaje się uzyskać poprawy stanu chorego. Wówczas jedyną metodą jest przeszczep serca.