Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (łac. dermatitis atopica), zwane również wypryskiem atopowym, to przewlekła, nawrotowa, choroba zapalna, która dotyczy naskórka i skóry właściwej.  Cechuje się występowaniem zmian wypryskowych z bardzo silnym, uporczywym świądem i lichenizacją, czyli pogrubieniem i dużymi zmarszczeniami skóry, powstającymi pod wpływem drapania. Zwykle rozpoczyna się w dzieciństwie. Choroba może mieć podłoże genetyczne, ważną rolę w jej patogenezie odgrywają również zjawiska immunologiczne. Do czynników, które wywołują objawy AZS należą: alergeny wziewne, bakterie, niektóre pokarmy, materiały drażniące np. wełna, niesprzyjające warunki klimatyczne i zanieczyszczenia powietrza.

Objawy kliniczne

W przebiegu tej choroby obserwujemy na skórze zmiany o charakterze wypryskowym, które przede wszystkim lokalizują się na twarzy, szyi oraz w zgięciach łokciowych i kolanowych, ale mogą także zajmować całe ciało. Skóra jest sucha i łuszczy się. Charakterystyczny jest również świąd, który nasila się po spoceniu. Ponadto obserwuje się zaczerwienienie skóry w miejscu występowania zmian, jej wrażliwość na bodźce mechaniczne i materiały drażniące (szczególnie wełniane), nietolerancję niektórych pokarmów jak również obecność plam i wysypkę.

Przebieg

W chorobie tej wyróżnia się 3 fazy:

• faza niemowlęca – zmiany pojawiają się w pierwszych miesiącach po urodzeniu i występują do 2 r.ż. Lokalizują się głównie na twarzy. Na tym etapie przeważają łuszczące się a nawet sączące wykwity pokryte nawarstwionymi strupami.
• faza dziecięca – występuje u dzieci do 12 r.ż. Przeważają tu zmiany pęcherzykowo-grudkowe, charakteryzujące się silnym świądem i tendencją do lichenizacji. Pojawiają się głównie w zgięciach łokciowych i kolanowych, na karku oraz nadgarstkach.
• faza młodzieżowa i dorosłych – dotyczy osób powyżej 12 r.ż. Zmiany skórne przejawiają większą tendencję do lichenizacji niż w fazie poprzedniej i częściej zajmują grzbiety rąk. W fazie tej dochodzi również do powiększenia węzłów chłonnych pachowych i pachwinowych.

Rozpoznanie

Rozpoznanie w tej chorobie stawia się na podstawie opracowanych kryteriów, które dzielimy na większe i mniejsze.

Kryteria większe:

• świąd
• przewlekły, nawrotowy przebieg choroby
• dodani wywiad atopowy u pacjenta lub jego rodziny
• typowe umiejscowienie zmian

Kryteria mniejsze:

• suchość skóry
• wczesne pojawienie się zmian
• podwyższony poziom IgE w surowicy krwi
• rogowacenie przymieszkowe
• nietolerancja pokarmów
• nawrotowe zapalenia skóry
• dodatnie wyniki skórnych testów punktowych

AZS rozpoznajemy jeśli spełnione są 3 kryteria większe oraz 4 mniejsze.

Leczenie

W leczeniu tej choroby wykorzystywane są leki przeciwhistaminowe i sedatywne. Stosuje się także glikokosrtykosteroidy oraz leki immunosupresyjne takie jak cyklosporyna A. W przypadku, gdy zmiany skórne uległy nadkażeniu bakteryjnemu, skuteczne jest stosowanie antybiotyków. Duże znaczenie ma również natłuszczanie i nawilżanie skóry. Ponadto korzystne efekty przynosi fototerapia – UVB i PUVA ( połączenie UVA i psoralenów). Istotnym elementem leczenia atopowego zapalenia skóry są także metody psychoterapeutyczne, które obejmują zarówno działania psychologiczne jak i edukacyjne.