Znamiona barwnikowe

Znamiona barwnikowe (łac. naevus pigmentosus) są nieprawidłowościami skóry, głównie o charakterze wrodzonym ale nie dziedzicznym, które często ujawniają się w późniejszym okresie życia.

Wśród nich wyróżniamy:

• znamiona płaskie (łac. naevus spilus) – występujące na poziomie skóry i  mające postać plam barwnikowych różnej wielkości i kształtu. Powiększają się wraz z wiekiem.
• plamy soczewicowate (łac. lentigo) – są to zwykle mnogie, dobrze odgraniczone zmiany o brunatnym zabarwieniu, które umiejscawiają się głównie na tułowiu i nie ciemnieją pod wpływem działania promieni słonecznych. Wymagają różnicowania z piegami, które są od nich drobniejsze i lokalizują się przede wszystkim na  twarzy. Plamy soczewicowate występują w każdym wieku, także u dzieci. Gdy pojawią się po 40 r.ż. noszą miano plam soczewicowatych starczych i stanowią jedynie defekt kosmetyczny.
• znamiona wrodzone (łac. naevus congenitalis) – niekiedy osiągają bardzo duże rozmiary zajmując tym samym duży obszar, zwłaszcza tułowia. Rozwijają się w głębszych warstwach skóry, mogą lokalizować się nawet w tkance podskórnej a także wokół naczyń i przydatków skóry. Na podłożu dużych zmian tego typu (średnica >20cm) może rozwijać się czerniak.
• znamię Spitz (łac. Spitz’ naevus) – ma postać pojedynczego, dobrze odgraniczonego guzka barwy sinawej bądź czerwonej i gładkiej powierzchni. Zazwyczaj występuje u dzieci, gdzie lokalizuje się najczęściej na twarzy oraz u młodzieży, umiejscawiając się na klatce piersiowej, ramionach oraz udach. Do niedawna określane było mianem „czerniaka młodzieńczego” ze względu na histologiczne podobieństwo do tego nowotworu.
• znamiona atypowe (łac. naevus dysplasticus) – mogą być pojedyncze i mnogie. Są to zazwyczaj płaskie, ciemne zmiany o nieregularnych obrysach i powierzchni. Mogą zajmować cały obszar skóry, jak również lokalizować się na błonach śluzowych. Zwykle ich liczba rośnie w ciągu  życia, często też powiększają swoje rozmiary. Ze znamionami atypowymi związany jest  zespół zmian dysplastycznych, który jest chorobą dziedziczną. W jego przebiegu występują liczne wyżej opisane znamiona, które zajmują skórę całego ciała łącznie z owłosioną skórą głowy. Pacjenci z tym schorzeniem mają zwiększone ryzyko rozwoju czerniaka.

Rozpoznawanie:

Obserwację i ocenę znamion barwnikowych umożliwia dermatoskopia, która jest metodą nieinwazyjną, dostępną w każdym gabinecie lekarza specjalisty. Badanie przy użyciu dermatoskopu pozwala na dokładne określenie charakteru danej zmiany. Oceny znamienia dokonuje się korzystając z reguły ABCDE, która opisuje asymetrię, równość brzegów, kolor, średnicę zmiany oraz jej strukturę.

Leczenie:

W związku z tym, że na podłożu niektórych znamion może rozwijać się rak, wykonuje się profilaktyczne usunięcie tych zmian. Wycina się znamiona najbardziej atypowe, zajmujące specyficzne, trudnodostępne miejsca, które uniemożliwiają stałą obserwację oraz zmiany znajdujące się w lokalizacjach narażonych na ciągłe drażnienie.