LekarzPomaga.pl - MONONUKLEOZA ZAKAŹNA

Choroby infekcyjne -spowodowane przez bakterie, wirusy, grzyby oraz choroby pasożytnicze

Mononukleoza zakaźna

Opublikowano:

Tagi publikacji: Mononukleoza, choroby zakaźne, wymioty, brak apetytu, nudności

Mononukleoza zakaźna

Mononukleoza zakaźna, zwana również chorobą pocałunków, gorączką gruczołową, anginą monocytową i chorobą Pfeiffera, to ostra choroba zakaźna o etiologii wirusowej, najczęściej występującą u dzieci i młodzieży. Okres wylęgania wynosi 30 - 50 dni, a wirus obecny jest w ślinie osoby, która przebyła infekcję, przez około 4 - 6 miesięcy. Choroba pozostawia trwałą odporność.

Przyczyny

Czynnikiem etiologicznym jest wirus Epsteina - Barr (EBV), który należy do rodziny Herpesviridae. Jego jedynym rezerwuarem jest człowiek, a do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, poprzez przetoczenie krwi, przeszczepienie szpiku kostnego lub narządów, a także przez kontakt ze śliną (niezbędny jest bliski kontakt z chorym, np. pocałunek) i zanieczyszczone nią przedmioty. Po zakażeniu, patogen namnaża się w jamie nosowo-gardłowej oraz w śliniankach, gdzie wnika do komórek nabłonkowych i limfocytów B. Te ostatnie roznoszą go następnie drogą krwionośną po całym ustroju. Wirusy dostają się do śliny i infekują kolejne limfocyty. W ich przeważającej części, a także w komórkach nabłonkowych, patogen przechodzi w formę utajoną. U osób z prawidłową odpornością mimo ustąpienia objawów, EBV pozostaje w pojedynczych limfocytach i komórkach nabłonka w jamie nosowo-gardłowej. U pacjentów, których odporność jest obniżona dochodzi do niekontrolowanego namnażania się zakażonych przez wirus limfocytów B, co zwiększa ryzyko wystąpienia raka nosogardła i chłoniaka Burkitta.

Objawy

Pierwotne zakażenie wirusem EBV przebiega zwykle w sposób bezobjawowy. Czasami towarzyszą mu jednak pewne nieswoiste symptomy, takie jak:

  • objawy grypopodobne, które rozwijają się stopniowo
  • zapalenie gardła i migdałków podniebiennych
  • gorączka
  • powiększenie węzłów chłonnych
  • powiększenie śledziony
  • ból głowy
  • brak apetytu
  • bóle brzucha
  • nudności
  • wymioty
  • drobnoplamista lub drobnogrudkowa osutka skórna
  • osłabienie, złe samopoczucie
  • zaburzenia koncentracji
  • niekiedy tzw. zespół przewlekłego przemęczenia (nawet przez okres 2 - 3 miesięcy)

Rozpoznanie

U części pacjentów można rozpoznać chorobę na podstawie obrazu klinicznego, jednak dla potwierdzenia diagnozy należy zlecić badania laboratoryjne. W morfologii krwi obwodowej stwierdza się zwiększoną liczbę leukocytów (> 10 000/ml) z dużą przewagą limfocytów. Charakterystyczne jest pojawienie się limfocytów atypowych tzw. mononuklearów. Często dochodzi też do wzrostu aktywności aminotransferaz. W rozpoznaniu pomocna jest również diagnostyka serologiczna, która polega na wykryciu przeciwciał heterofilnych, głównie w klasie IgM, do czego służy tzw. odczyn Paula, Bunella i Davidsohna. W przypadku dodatniego wyniku badania, dalsza diagnostyka nie jest konieczna. U dzieci do 5 r.ż. zazwyczaj nie ma przeciwciał heterofilnych, dlatego też należy u nich poszukiwać przeciwciał swoistych.

Leczenie

Biorąc pod uwagę wirusową etiologię schorzenia, preferowane jest leczenie objawowe, którego celem jest złagodzenie objawów choroby. Zaleca się odpoczynek i unikanie zajęć sportowych i wysiłkowych, co zwiększa ryzyko pęknięcia śledziony. Stosowanie antybiotyków jest nieskuteczne, a podanie pacjentowi preparatów z grupy penicylin, skutkuje pojawieniem się wysypki na skórze, trwającej kilka dni. Podczas gorączki chory powinien otrzymywać dużo płynów oraz leki obniżające temperaturę np. paracetamol czy ibuprofen. Warto wspomnieć, że dzieciom do 12 r.ż. nie wolno podawać aspiryny, ponieważ grozi to wystąpieniem zespołu Reye'a i w konsekwencji silnym uszkodzeniem wątroby. Ból gardła można natomiast złagodzić działającymi miejscowo tabletkami do ssania, które zawierają środki odkażające lub sięgnąć po ziołowe płukanki.

Powikłania

Zdarzają się rzadko, jednak mogą mieć ciężki przebieg. Zaliczamy do nich:

  • wtórne zakażenia bakteryjne (gardła i płuc)
  • porażenie nerwów czaszkowych ( głównie nerwu twarzowego)
  • zapalenie mięśnia sercowego
  • obrzęk migdałków i gardła
  • pęknięcie śledziony
  • niedokrwistość, małopłytkowość, granulocytopenia
  • limfocytowe zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu
  • zespół Guillaina i Barrego
  • psychozy