Nudności i wymioty

Nudności i wymioty są to nieprzyjemne dolegliwości, z którymi z pewnością każdy miał do czynienia. Nudności to niebolesne i subiektywne uczucie potrzeby zwymiotowania,  z kolei wymioty polegają na gwałtownym wyrzuceniu treści pokarmowej przez usta. Objawy te towarzyszą wielu chorobom, pojawiają się także w pierwszych miesiącach ciąży. Powstają w wyniku pobudzenia ośrodka wymiotnego, zlokalizowanego w rdzeniu przedłużonym lub strefy chemoreceptorowej, która znajduje się na dnie komory IV. Razem z nudnościami często występuje także bladość powłok, zwiększona potliwość, hipotensja i bradykardia, co związane jest z aktywacją układu przywspółczulnego.

Przyczyn nudności i wymiotów jest wiele. Wśród nich możemy wyróżnić:

• leki i toksyny – cytostatyki, opioidowe leki przeciwbólowe, digoksyna, nadużywanie  alkoholu
• choroby ośrodkowego układu nerwowego – nowotwory i inne guzy OUN, migrena,  zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• choroby błędnika – choroba lokomocyjna, zapalenia, nowotwory
• choroby psychiczne- depresja, bulimia, jadłowstręt psychiczny
• choroby przewodu pokarmowego – zatrucie pokarmowe, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie wyrostka robaczkowego, ostre rozdęcie okrężnicy (megacolon toxicum), zapalenie otrzewnej, nadwrażliwość pokarmowa.
• choroby wątroby – zapalenie, niewydolność, marskość wątroby
• choroby dróg żółciowych – kolka żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego
• choroby trzustki – nowotwory, ostre zapalenie trzustki
• choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego – przełom nadnerczowy, kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy, niedoczynność i nadczynność przytarczyc
• choroby układu moczowego – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, mocznica
• inne choroby takie jak: zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca, zespół żyły głównej górnej, radioterapia, nudności i wymioty pooperacyjne.

W terapii tych dolegliwości ważne jest ustalenie przyczyny a następnie jej zwalczanie. Istotną rolę odgrywa również prawidłowe nawadnianie. Ponadto, leczenie wymiotów opiera się zarówno na podawaniu leków prokinetycznych działających na układ pokarmowy i przyspieszających pasaż jelitowy jak i również na stosowaniu preparatów, które działają hamująco na strefę chemoreceptorową i ośrodek wymiotny oraz blokują bodźce wyzwalające nudności i wymioty. To, z jakich leków będziemy korzystać, zależy od przyczyny dolegliwości i mechanizmu działania leku. Z dostępnych medykamentów, możemy wykorzystać:

• leki przeciwhistaminowe I generacji – dimenhydrynat, prometazyna, stosowane w leczeniu wymiotów pochodzenia błędnikowego np. w chorobie lokomocyjnej
• pochodne fenotiazyny – chlororimazyna, tietylperazyna, lewomepromazyna
• antagoniści receptora D₂ -  metoklopramid, podawany w leczeniu nudności i wymiotów spowodowanych przez opioidy oraz związanych z chemio- i radioterapią.
• selektywni antagoniści receptora D₂ – haloperidol
• antagoniści receptora serotoninowego 5-HT₃ – ondansetron, granisetron, tropisetron, przede wszystkim wykorzystywane w profilaktyce i leczeniu nudności i wymiotów w przebiegu chemio- i radioterapii.
• glikokortykosteroidy – deksametazon, metyloprednizolon, stosowane głownie w przypadku zwiększonego ciśnienia wewnątrzczakowego oraz jako profilaktyka i leczenie nudności i wymiotów, które mają związek z chemio- i radioterapią.

Omówione wyżej objawy nie pozostają obojętne dla organizmu, ponieważ mogą powodować różne powikłania. Do możliwych następstw należą: odwodnienie, zasadowica metaboliczna, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej pod postacią hipokaliemii i hipochloremii, niedożywienie, rozwój zachłystowego zapalenia płuc, zespół Mallory’ego Weissa.