Zaparcia

Zaparcia są jedną z najczęstszych dolegliwości, która dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Mówimy o nich wówczas, gdy liczba wypróżnień wynosi mniej niż 2 w ciągu tygognia lub kiedy stolce są twarde i oddawane z wysiłkiem. Zaparciom często towarzyszy uczucie niepełnego wypróżnienia. Najczęściej są spowodowane zaburzeniami defekacji, a niekiedy zaburzeniami pasażu przez jelito grube. Nierzadko świadczą o toczącym się w organizmie procesie chorobowym, dlatego też powtarzających się zaparć nie należy lekceważyć.

Istnieje wiele czynników powodujących zaparcia. Do najczęstszych i najważniejszych należą:

1. Nieprawidłowa dieta – zmniejszona podaż błonnika, płynów lub węglowodanów
2. Niektóre leki - przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, hipotensyjne ( β-blokery, diuretyki, blokery kanału wapniowego), preparaty żelaza, doustne środki antykoncepcyjne.
3. Niektóre choroby:

• jelita grubego – zespół jelita drażliwego , nowotwory, uchyłki okrężnicy, zapalenie niedokrwienne jelit.
• odbytu i odbytnicy – nowotwory, wypadanie odbytnicy, guzki krwawnicze, uchyłek odbytnicy.
• choroby narządów miednicy mniejszej – guzy macicy i jajników, endometrioza.
• choroby narządów wydzielania wewnętrznego – niedoczynność tarczycy i przysadki, guz chromochłonny, nadczynność przytarczyc, cukrzyca
• choroby psychiczne – depresja, jadłowstręt psychiczny, schizofrenia)
• choroby tkanki łącznej – zapalenie skórno-mięśniowe, twardzina układowa. 

Podstawą diagnostyki zaparć jest prawidłowe zebranie wywiadu z pacjentem.  Należy dokładnie wypytać chorego o czas trwania dolegliwości, ewentualne objawy towarzyszące, choroby współistniejące i stosowane leki, sposób odżywiania się i prowadzony styl życia. Ważną rolę odgrywa również badanie per rectum, dzięki któremu można ocenić napięcie zwieraczy odbytu, stwierdzić obecność przewężeń oraz charakteru mas kałowych zalegających w bańce odbytnicy. Ponadto, procedura ta pozwala na stwierdzenie obecności stanu zapalnego, szczelin odbytu czy ropni. Wykonując badanie przez odbytnicę niejednokrotnie można także wyczuć zmianę nowotworową, zlokalizowaną w tej okolicy, która stanowi przeszkodę w przejściu mas kałowych przez jelito. Diagnostykę należy poszerzyć o badania laboratoryjne ( morfologię, OB, CRP, stężenie glukozy, TSH), badanie na obecność krwi utajonej w kale oraz wykonać badanie endoskopowe i radiologiczne dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Warto nadmienić, że przeprowadzenie kolonoskopii jest niezbędne u osób powyżej 50 r.ż. oraz u pacjentów, u których obecne są objawy wskazujące na toczący się proces nowotworowy.

Jeśli w odbytnicy zalegają masy kałowe, należy je usunąć farmakologicznie lub przy pomocy wlewów oczyszczających. Pierwszym etapem leczenia zaparć jest zmiana diety i trybu życia. Codzienne posiłki powinny być bogate w warzywa, owoce, ciemne pieczywo, otręby pszenne, kaszę gryczaną i jęczmienną, kefiry oraz jogurty. Należy również zalecić pacjentowi systematyczną aktywność fizyczną w miarę jego możliwości oraz popracować nad regulacją rytmu wypróżnień. W niektórych przypadkach skuteczne jest stosowanie naturalnych środków pobudzających jelito do intensywniejszej pracy. Wśród nich wyróżniamy: suszone śliwki, daktyle, figi, nasiona lnu i słonecznika. Gdy leczenie niefarmakologiczne nie przynosi pożądanych efektów, należy rozważyć stosowanie leków, które dzielimy na następujące grupy:

• drażniące – olej rycynowy, glikozydy antrachinowe
• poślizgowe – parafina, siemię lniane
• pęczniejące – metyloceluloza
• osmotyczne – laktuloza, siarczan magnezu, siarczan sodu
• żółciopędne – kwas dehydrocholowy
• czopki i wlewki – Enema, czopki glicerynowe.